Orgaandonatie: de mogelijkheden en afwegingen

Laatst bijgewerkt op 10 april 2019 door Erwin en René

Het is de laatste jaren al een regelmatig terugkerend onderwerp en vanwege politieke discussies ook de komende jaren waarschijnlijk nog een prominent onderwerp: orgaandonatie. Na het overlijden is het mogelijk om organen en weefsels te doneren aan iemand die dit hard nodig heeft.

Eind 2016 is er een wetsvoorstel van D66-kamerlid Pia Dijkstra aangenomen, waarmee iedereen standaard orgaandonor is, tenzij anders aangegeven. Deze wet is echter nog niet door de Eerste Kamer op het moment van schrijven, wat betekent dat iedereen zich moet opgeven om orgaandonor te worden.

Welke organen kunnen gedoneerd worden?

Bekende organen die geschikt zijn voor donatie zijn onder meer het hart, de nieren en de lever, maar er zijn nog veel meer weefsels en organen die gedoneerd kunnen worden na het overlijden. Onder meer de volgende weefsels en organen zijn in de basis geschikt voor donatie:

• Hart
• Nieren
• Longen
• Lever
• Huid
• Alvleesklier
• Dunne darm
• Botten
• Pezen
• Hartkleppen
• Grote lichaamsslagader (aorta)

Het kan per persoon verschillen of het orgaan uiteindelijk geschikt is voor donatie. De longen van een overledene die zijn of haar leven stevig gerookt heeft kunnen bijvoorbeeld ongeschikt zijn. Bovendien kan een overlijden soms zijn veroorzaakt door een ongeluk, waarbij sommige organen niet langer geschikt zijn voor donatie.

Wat gebeurt er na het overlijden als ik donor ben?

Direct na het overlijden begint het lichaam af te breken, omdat het niet meer voorzien wordt van zuurstof. Het bloed stroomt niet langer rond en de klok begint te tikken wanneer het aankomt op orgaandonatie. Om deze reden moet het lichaam van de overledene direct na het sterven naar het ziekenhuis, waar de organen worden verwijderd en geschikt worden gemaakt voor donatie.

Dit kan vrij ingrijpend zijn voor nabestaanden, omdat ze op dit moment geen ruimte hebben voor afscheid. Met name bij een plotseling overlijden is dit soms vrij confronterend voor de nabestaanden. Toch is het nodig om mogelijk het leven van een ander te redden. Zo kunnen het hart en de longen slechts acht uur bewaard worden na het overlijden: snelheid is dus geboden.

Wordt het overlijden echter verwacht, dan worden er voor het overlijden vaak al voorbereidingen getroffen, ook in samenspraak met familie van de zieke persoon.

Nadat de organen en weefsels voor donatie zijn verwijderd, wordt het lichaam weer overgedragen aan de nabestaanden. Meestal duurt het gehele donatieproces niet langer dan 24 uur. De uitvaart hoeft geen vertraging op te lopen bij een donatie.

Afwegingen bij orgaandonatie

Het is belangrijk om te weten dat men bij orgaandonatie het lichaam opent op plekken die niet zichtbaar zijn bij de opbaring. Nabestaanden zien bij een uitvaart of condoleance dus niet de gevolgen van de donatie. Veel organen kunnen vanuit de achterkant van het lichaam verwijderd worden. Ook de vorm van het lichaam blijft zo goed mogelijk bewaard door maatregelen van het personeel dat werkt aan de donatie.

Toch zijn er wel afwegingen om rekening mee te houden bij het al dan niet kiezen voor orgaandonatie:

• Lichaam wordt na overlijden direct weggehaald bij nabestaanden, om later pas terug te keren
• Het is niet mogelijk om zelf een ontvanger te kiezen voor de organen
• Hoewel de meeste religies orgaandonatie toestaan, kan dit verschillen per stroming

Orgaandonatie is en blijft altijd een persoonlijke keuze. Vind je orgaandonatie om wat voor reden dan ook geen prettige gedachte, dan hoef je geen donor te worden. Ook na de eventuele wetswijziging is dit nog het geval. Het enige verschil is dat je dan moet aangeven geen donor te willen zijn.