Laatst bijgewerkt op 27 juli 2018 door Erwin en René
Met behulp van een testament kun je zelf bepalen wat er moet gebeuren met het lichaam nadat je overlijdt. Je kunt erin vastleggen dat je begraven wilt worden op een specifieke locatie, gecremeerd wil worden, maar bijvoorbeeld ook dat je graag een natuurgraf zou willen hebben.
Een bijzondere optie na het overlijden is je lichaam afstaan aan de wetenschap. Dit wil zeggen dat het lichaam gebruikt mag worden voor medisch onderzoek, wat kan helpen bij het beter begrijpen van bepaalde aandoeningen, mechanismes in het lichaam en daardoor kan bijdragen aan de medische wetenschap.
Het lichaam afstaan aan de wetenschap is een moeilijke keuze. Voor de nabestaanden kan het een lastig idee zijn dat hun geliefde uitgebreid onderzocht wordt en niet wordt begraven of gecremeerd. EUVV.nl zet de afwegingen op een rijtje.
Wat kun je lezen op deze pagina?
Wat gebeurt er als je je lichaam aan de wetenschap afstaat?
Je lichaam afstaan aan de wetenschap is nogal een vaag begrip, want de medische wetenschap is van een enorm formaat en kan vanalles betekenen. Meestal wordt het lichaam afgestaan aan een universiteit waar geneeskunde gedoceerd wordt. Hier kan het lichaam gebruikt worden voor anatomielessen, waarbij studenten precies kunnen zien hoe een lichaam er van binnen uitziet. Hiermee worden zij (mede) voorbereid voor het uitvoeren van medische ingrepen. Chirurgen in opleiding zullen ook bepaalde ingrepen daadwerkelijk oefenen.
Het lichaam wordt geconserveerd met speciale stoffen die het ontbindingsproces stopzetten. Organen worden doorgaans uitgenomen en vaak gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, dat later met anonieme foto’s gepubliceerd kan worden.
De afwegingen
Een lichaam dat wordt afgestaan aan de wetenschap wordt altijd met grootst mogelijke zorg behandeld en zal voor veel medische studenten en wetenschappers van groot nut zijn. Toch zijn er ook een hoop afwegingen om rekening mee te houden:
1. Weinig tijd voor afscheid
Na het overlijden moet het lichaam binnen 24 uur overgebracht worden naar de universiteit of de wetenschappelijke instelling. Dit betekent dat er zeer weinig tijd is voor afscheid. Tijdens een uitvaartceremonie is het lichaam dan ook niet aanwezig.
2. Niet voor orgaandonatie
Het lichaam mag alleen geaccepteerd worden wanneer het niet geopend is. Dit wil zeggen dat bij orgaandonatie het lichaam niet meer aan de wetenschap kan worden afgestaan. Een uitzondering vormt een transplantatie van het hoornvlies, omdat hierbij het lichaam niet open wordt gemaakt en dus nog geprepareerd kan worden voor conservatie.
3. Bijzondere situatie voor uitvaartverzekering
De uitvaartverzekering kan bij het afstaan van het lichaam overbodig zijn. De meeste uitvaartverzekering dekken bijvoorbeeld een algemeen graf en vervoer van het lichaam naar het uitvaartcentrum. Dit is niet langer van toepassing wanneer het lichaam wordt afgestaan aan de wetenschap.
Toch is het goed om de uitvaartverzekering aan te houden, omdat er allerlei redenen kunnen zijn waarom het lichaam niet aangenomen kan worden door een wetenschappelijke instelling. Mogelijke redenen zijn, zoals eerder vermeld, orgaandonatie, maar ook dood door een ongeval (met zware verwondingen) en een overlijden in het buitenland.
4. Onpersoonlijke laatste rustplaats
De meeste lichamen die worden overgenomen door een universiteit of andere wetenschappelijke instellingen, worden gedurende één á twee jaar gebruikt. In enkele gevallen worden de resten veel langer gebruikt, tot wel meer dan twintig jaar.
Wanneer de resten niet langer gebruikt kunnen worden, worden deze collectief gecremeerd en in de meeste gevallen uitgestrooid boven zee. Nabestaanden zullen dan ook geen tastbare plek hebben waar zij de overledene kunnen bezoeken. Ook kunnen zij de as niet zelf terugkrijgen en in de meeste gevallen niet aanwezig zijn bij de uitstrooiing.
5. Behandeling lichaam
De behandeling van een overledene bij een universiteit of wetenschappelijke instelling gaat altijd erg respectvol. Toch is de waarheid ook dat deze behandeling zakelijk is, veel mensen de resten zullen zien en/of hanteren en publicatie van bepaalde organen of lichaamsdelen in wetenschappelijke studies mogelijk is, zij het geanonimiseerd.
Het verschilt per persoon hoe zij zich hierbij voelen. Houd hierbij ook rekening met directe naasten, die dit idee wellicht prettig vinden. De keuze voor het al dan niet afstaan van het lichaam is uiteindelijk volledig uw eigen keuze.
