Laatst bijgewerkt op 14 april 2024 door Erwin en René
Jonge kinderen bescherm je het liefst tegen de narigheden in het leven tot ze op een leeftijd zijn waarop zij hier beter mee om kunnen gaan. Helaas gaat dat niet altijd. De dood is een onderdeel van het leven en iets waar iedereen op een gegeven moment mee te maken krijgt, regelmatig al op jonge leeftijd.
Een opa of oma, oom of tante, maar soms ook een ouder, broertje of zusje of klasgenootje: de dood van een naaste is zwaar, zeker voor jonge kinderen. Hoewel de allerjongsten vaak niet goed beseffen wat de dood betekent, is er ook een leeftijdsgroep die maar al te goed beseft dat die persoon niet meer terugkomt, maar hier geen raad mee weet.
De dood van een naaste is iets dat potentieel traumatisch kan zijn voor een kind. Het is daarom belangrijk om het kind op de juiste manier zo goed mogelijk te begeleiden in dit rouwproces. In dit artikel delen we vijf tips die kunnen helpen in het rouwproces van kinderen.
Wat kun je lezen op deze pagina?
1. Geef het kind de vrijheid om afscheid te nemen
Het zien van een overledene is indrukwekkend en iets dat door je hele lichaam kan snijden. Veel ouders willen uit bescherming niet dat het kind de overledene te zien krijgt, maar in veel gevallen is dat juist wel het beste om te doen.
Laat kinderen altijd vrij om te beslissen of ze de overledene willen zien. Net als voor volwassenen, is een dergelijk afscheidsmoment ook voor kinderen soms een belangrijk onderdeel van de verwerking. In veel gevallen gaan kinderen bovendien bijzonder goed om met een dergelijk moment.
Een tip is om eerst zelf te gaan kijken. Zo kan het kind voorbereid worden op hoe de kamer eruitziet en wat ze kunnen verwachten. Blijf hierbij altijd rustig, want zeker bij dit soort momenten letten kinderen sterk op de ouders om te bepalen hoe zij zich moeten gedragen.
2. Extra aandacht vlak na het overlijden
Na het overlijden van een naaste breekt een periode van gemiddeld vijf dagen aan waarin de uitvaart geregeld moet worden door de nabestaanden. Met een natura uitvaartverzekering kan de uitvaartverzekeraar enig werk uit handen nemen, maar ook de nabestaanden moeten veel organiseren.
Deze periode is hectisch en wordt samen met de verse rouw vaak in een roes beleefd door nabestaanden. Het kan voorkomen dat er hierdoor onbewust te weinig aandacht geschonken wordt aan een kind dat dichtbij de overledene stond.
Soms vinden kinderen het zelf erg prettig om – op hun niveau – mee te denken over de uitvaart, bijvoorbeeld de tekst op de rouwkaart. Houd ze niet volledig op afstand, maar wees open over wat er gebeurt en probeer in te schatten welk niveau van betrokkenheid het kind zich het prettigst bij voelt. Ook hier geldt dat kinderen soms verbazingwekkend goed om kunnen gaan met het idee van overlijden en uitvaart.
3. Kinderen mee naar de uitvaart?
Kinderen die erg dicht bij de overledene stonden gaan vanzelfsprekend mee naar de uitvaart. Maar wat is de beste keuze bij een overledene die iets verder van het kind afstond? Dit hangt van meerdere factoren af, waaronder de leeftijd van het kind.
Het is belangrijk dat je zelf de ruimte gaat hebben om bezig te zijn met het afscheid tijdens de uitvaart. Bestaat hier twijfel over, vraag dan iemand een handje mee te helpen bij de zorg van het kind tijdens de uitvaart.
Wees er niet bang voor om het kind een rol te geven tijdens de uitvaart, bijvoorbeeld iets zeggen of een bloemstuk dragen. Zo voelt een kind zich serieus genomen, wat het afscheidsproces ook ten goede komt. Ook hier geldt dat het per kind verschilt wat het beste is, vraag het kind dit zelf en schat het in op basis van het gedrag.
4. Eerlijk antwoorden op vragen
Kinderen zitten vol vragen over de dood na een overlijden. De meesten zullen deze ook vragen. Soms zijn deze erg direct, soms erg lastig te behandelen. Een vuistregel is om altijd eerlijk te antwoorden, ook wanneer het antwoord erg pijnlijk is.
Een uitvaartbegeleider is vaak getraind om hierin te assisteren. Uitvaartverzekeraars kiezen altijd voor uitvaartcentra met goede, professionele begeleiding, waarbij er ook aandacht is voor kinderen en hun vragen.
5. Houd ook na de uitvaart de vinger aan de pols
Na een uitvaart verstomt de aandacht voor nabestaanden vaak vrij snel. Niet uit kwade bedoelingen, maar omdat mensen die verder van de overledene afstonden de dood sneller een plekje geven en zich hierdoor minder bewust zijn van de rouw van anderen.
Voor de naasten verschilt het erg sterk hoe de maanden en jaren na de dood van een familielid of vriend(in) verloopt. Sommigen zetten snel de knop om, anderen vallen in een dal. Ook bij kinderen kan dit sterk verschillen. Houd hier altijd aandacht voor en vraag het kind ook zonder omwegen hoe hij of zij zich voelt. De periode na een uitvaart is minstens zo belangrijk voor de rouw als de uitvaart en week na de dood zelf.
Op uitvaart.nl staat een artikel over de zorg voor kinderen bij het overlijden van één van de ouders. Lees artikel.
Ik ga volledig akkoord dat in zo’n situatie je altijd eerlijk met je kinderen moet blijven omdat het slechter is als ze begrepen dat je liegt. Ook moet je zoveel mogelijk tijd met ze tijden dit moeilijke moment doorbrengen. Mijn moeder en de oma van mijn kind is net overleden en ik wil dat doen, daarom schakel ik liever een uitvaart service in om alle details te regelen.
Helemaal mee eens dat het belangrijk is om eerlijk op vragen van je kinderen te antwoorden als het om de dood van een dierbare gaat. De moeder van mijn man is recent overleden, en we zijn de begrafenis aan het organiseren. Mijn zoon weet nog niet dat zijn oma is overleden, maar ik doe mijn best om hem eerlijk alles te vertellen.
Mijn tante is recent overleden en mijn kinderen vinden dit erg naar. Daarom wil ik er voor hen zijn en ook weten wat men moet doen bij een uitvaart. Het is inderdaad handig kinderen zelf de ruimte te geven om afscheid te nemen.
Deze blog over omgang met het overlijden drukt bij mij op een knop. Ik was nog een kind toen mijn opa gecremeerd werd. Crematie was nog niet zo gebruikelijk als dat het nu is en niemand had me nader ingelicht over het verloop. Ik zat me tijdens de hele uitvaartdienst voor te bereiden op een soort rituele verbranding.
Opmerkelijk was hoe verschillend mijn twee kinderen van 6 en 4 jaar oud op de dood van hun opa reageerden. De oudste was er helemaal kapot van. De jongste was eerder berustend en troostte de mijn oudste zoveel ze kon.